Ëèðè÷åñêèÿò óâîä â "Íà ïðîùàâàíå"

Õðèñòî Áîòåâ å íàé-âèäíèÿò âúçðîæäåíñêè ïîåò, êîéòî ñúçäàâà ìíîãî 

âúëíóâàùè ïðîèçâåäåíèÿ. Ìåæäó òÿõ ñ ïñïáåíà õóäîæåñòâåíà ñèëà ñå ïòêðîÿâà 
ñòèõîòâîðåíèåòî "Íà ïðîùàâàíå". Ãëàâåí ãåðîé â íåãî å áóíòîâíèêúò, êîéòî ïîåìà 

ïúòÿ êúì áîðáàòà çà ñâîáîäà.

×ðåç îáðàçà íà ëèðè÷åñêèÿ ãåðîé ïîåòúò ðàçêðèâà íàé-öåííèòå ÷åðòè íà 

íàöèîíàëíèÿ õàðàêòåð è óòâúðæäàâà ãåðîè÷íîòî íà÷àëî â æèâîòà. Ñìèñúëúò íà 
çàãëàâèåòî å íàñî÷åí êúì ìîìåíòà íà ðàçäÿëàòà. Òî ïðåäïîëàãà ïðîùàëíè äóìè, 

êîèòî íîñÿò õàðàêòåðà íà ðàâíîñìåòêà çà èçæèâÿíîòî è èçñòðàäàíîòî. Áóíòîâíèêúò 
âíóøàâà ìèñúëòà, ÷å íàé-ñêúïîòî è ñâÿòî íåùî çà íåãî å ìàéêàòà è ïîðîáåíàòà 

ðîäèíà. Çà òÿõ òïé å ãîòîâ íà âåëèêà ñàìîæåðòâà, çàòîâàñàì ïðàâè ñâîÿ èçáîð â 
æèâîòà. Ïîåòúò èçïîëçâà ìîíîëîã èçïîâåä, çà äà ðàçêðèå äóõîâíàòà âðúçêà ìåæäó 

ìàéêà è ñèí.

 ïúðâàòà ÷àñò áóøóâàò êîíòðàñòíè ÷óâñòâà – ëþáîâ è îìðàçà, ÷óâñòâî íà 

òðàãè÷íà îáðå÷åíîñò è ñâåòëà âÿðà, ÷å ãåðîÿò ìîæå äà ñå çàâúðíå æèâ è çäðàâ.

Ïðîèçâåäåíèåòî çàïî÷âà ñ ðàçøèðåíî åìîöèîíàëíî îáðúùåíèå êúì ìàéêàòà, â 

êîåòî ëè÷è ñèíîâíàòà îáè÷ íà ëèðè÷åñêèÿ "àç":

Íå ïëà÷è ìàéêî, íå òúæè, 

÷å ñòàíàõ àçè õàéäóòèí,
õàéäóòèí, ìàéêî, áóíòîâíèê–

Áóíòîâíèêúò å óâåðåí, ÷å ùå íàìåðè ðàçáèðàíå è ïîäêðåïà îò ìàéêàòà, êîÿòî 

ãî å âúçïèòàëà â äóõ íà ðîäîëþáèå è ñïðàâåäëèâîñò. Ãëàãîëèòå "íà ïëà÷è", "íå 

òúæè", "êúëíè", "ïðîêëèíàé" â ïîâåëèòåëíî íàêëîíåíèå èçðàçÿâàò èñêðåíîòî æåëàíèå 
íà ñèíà äà ñìåê÷è ìàé÷èíàòà áîëêà è äà ÿ óáåäè â ïðàâîòàòà íà âçåòîòî ðåøåíèå.

 ñëåäâàùèòå ìó ñòèõîâå ëè÷è íåãîâàòà íåíàâèñò êúì ïîðîáèòåëèòå. 

Ïðîêóäåíèòå ñà ïðîïúäåíè îò ðîäèíàòà. Êëåòâèòå áè òðÿáâàëî äà ñå îòíàñÿò êúì 

òåçè, êîèòî ñà èçïðàùàò â èçãíàíèå, à ïðîøêèòå êúì òåçè, êîèòî ñà èçïðàòåíè. 
Àëèòåðàöèÿòà "òàç òóðñêà ÷åðíà ïðîêóäà" çàäúëáî÷àâà äåéñòâåíàòà ñèëà íà 

îìðàçàòà, èçïèòàíà îò ãåðîÿ êúì ïîðîáèòåëÿ. Òÿ å ñèíîíèì íà ðîáñòâîòî, çàòîâà 
ëèðè÷åñêèÿò "àç" ñå èçïîâÿäâà, ÷å ïîòèñíèöèòå ñà ãî ðàçäåëèëè îò ðîäèíàòà.

Áóíòîâíèêúò èñêà ñêúïà æåðòâà îò ìàéêà ñè – äà ãî ðàçáåðå è äà ïðîêúëíå 

âðàãîâåòå, äà áúäå ñúïðèàñòíà. Áîòåâàòà ìàéêà, ïîäîáíî íà Áîãîðîäèöà, òðÿáâà äà 

ïðèåìå ñòðàäàíèåòî â èìåòî íà äðóãèòå.

Çàìèíàâàíåòî â "òåæêà ÷óæáèíà" å â ðåçóëòàòà íà äîáðîâîëåí èçáîð íà 

þíàøêîòî ñúðöå, êîåòî ò îòõâúðëèëî âåðèãèòå íà ðîáñòâîòî è ó÷àñòâà àêòèâíî â 
ðåøàâàíåòî íà ñúäáàòà íà ðîäèíàòà. Åìîöèîíàëíî íàòîâàðåíèÿò åïèòåò "òåæêà" è 

ãëàãîëèòå "äà õîäèì", "äà ñå ñêèòàìå" ðçêðèâàò íåãîñòîïðèåìñòâîòî, ðàâíîäóøèåòî 
è âðàæäåáíàòà ñúùíîñò íà òîçè ÷óæä ñâÿò. Ñèíîíèìíèÿò ðåä "íåìèëè, êëåòè, 

íåäðàãè" ïîäñêàçâà îòíîøåíèåòî íà áîðåöà êúì ÷óæäàòà ñòðàíà. Äàëå÷ îò ðîäèíàòà, 
äîìà è áëèçêèòå ìëàäèÿò åìèãðàíò ñå ÷óâñòâà ñàìîòåí è îòõâúðëåí, êîåòî å 

èçðàçåíî ñúùî ÷ðåç ðàçãúðíàòèÿ åïèòåò, ñòàíàë ïî-êúñíî çàãëàâèå íà Âàçîâàòà 
ïîâåñò "íåìèëè-íåäðàãè". Â ðîáñêàòà äåéñòâèòåëíîñò íÿìà èçõîä, íÿìà ïåðñïåêòèâà 

çà ëèðè÷åñêèÿ ãåðîé è çà âñåêè, êîéòî å îñúçíàë ñåáå ñè êàòî ñâîáîäíà ëè÷íîñò.

×åðíèÿò öâÿò å ôîí, ñâúðçàí ñ óíèæåíèÿòà è ðîáñòâîòî, ñ áîëêàòà íà 

ïîðîáåíèÿ íàðîä. â íåãî ñå ïðîìúêâà áåëèÿò öâÿò, ñèìâîë íà íàäåæäàòà. Â åäíà 
öÿëîñò ñå ïðåïëèòàò ãîòîâíîñòòà çà ñàìîæåðòâà è âÿðàòà â ñâîáîäàòà. Áóíòîâíèêúò, 

ìèñëåíî âèæäà ïðåä ñåáå ñè, äúëãîî÷àêâàíàòà ñðåùà ñ áàùèíàòà çåìÿ – äúëãèÿ 
êîïíåæ ïî çàãóáåíàòà ðîäèíà. Âúëíóâàùèòå ñòèõîâå:

– ìîæå ìëàä äà çàãèíà,
àõ, óòðå êàòî ïðåìèíà

ïðåç òèõà áÿëà Äóíàâà!

Íîñÿò îïòèìèçìà íà áúäåùåòî, íåòúðïåíèåòî çà äåéíîñò è íàñëàäàòà îò ëè÷íîñòíàòà 

èçÿâà. ×ú÷ âúëíåíèÿòà íà ëèðè÷åñêèÿ "àç" ñå îòêðîÿâà ÷îâåêúò, íàïðàâèë ñâîÿòà 
ïðåöåíêà è ðàâíîñìåòêà.

Âå÷íàòà âîäà, "òèõà áÿëà", èäâà îò åäíî íà÷àëî è ñå îòïðàâÿ êúì äðóãî, 

íîñåéêè ñèìâîëè÷íîòî çíà÷åíèå íà èçêîííîòî. Íà Äóíàâà ãåðîÿò ãëåäà êàòî íà 

ãðàíèöàìåæäó íàñòîÿùåòî è áúäåùåòî, ìåæäó ðåàëíîñòòà è ìå÷òàòà. Ðåêàòà ðàçäåëÿ 
ðîáñòâîòî îò ñâîáîäàòà, "ñâîå" îò "÷óæäî". Òÿ å ìîñòúò, ïî êîéòî ùå ïðåìèíå 

áîðåöúò, çà äà ñå ñëåå ñ ðîäèíàòà è äà èçâúðøè ïîäâèã â íåéíî èìå. Äðóãèÿò áðÿã 
å íîâàòà ïåðñïåêòèâà è ÿñíèÿò ïîãëåä êúì Áàëêàíà. Ìèñúëòà çà ðåøèòåëíèÿ áîé 

èçïúëâà ñúðöåî ìó è èçòðúãâà âúçêëèöàíèåî "àõ", èçðàç íà ÷àêàíî ùàñòèå è 
íåòúðïåíèå.

Ìàéêàòà å âäúõíîâèòåëêà íà ãåðîÿ, çàùîòî ãî å çàêúðìèëà ñ ëþáîâ êúì